میکائیل نوروزی؛ علیرضا افضلی؛ مهدی سپهری
چکیده
خط‌مشی گذاری جهت تغییر رفتار انسان‌ها در حوزه‌های مختلف بهداشت، آموزش، محیط زیست، اقتصادی، فرهنگی و... از دغدغه‌های اصلی خط‌مشیگذاران در سطح جامعه است. از اینرو به طور کلی سه رویکرد جهت نیل به این امر پیش گرفته می‌شود؛ رویکردهای قانونی، آموزشی و رفتاری. در این بین عمدتاً دو رویکرد قانونی و آموزشی به کار گرفته می‌شود ...
بیشتر
خط‌مشی گذاری جهت تغییر رفتار انسان‌ها در حوزه‌های مختلف بهداشت، آموزش، محیط زیست، اقتصادی، فرهنگی و... از دغدغه‌های اصلی خط‌مشیگذاران در سطح جامعه است. از اینرو به طور کلی سه رویکرد جهت نیل به این امر پیش گرفته می‌شود؛ رویکردهای قانونی، آموزشی و رفتاری. در این بین عمدتاً دو رویکرد قانونی و آموزشی به کار گرفته می‌شود و رویکرد رفتاری در امر سیاست‌گذاری مغفول است. در این راستا مدل‌های رفتاری گوناگونی توسط اندیشمندان غربی و اسلامی جهت تبیین رفتار انسان ارائه شده است. در این مقاله مدل رفتاری انسان از منظر حکمت اسلامی و براساس اندیشه‌های علامه طباطبایی تبیین شده است. به عبارت دیگر، سعی شده با مرور اندیشه‌های علامه طباطبایی فهرستی از عوامل مؤثر بر رفتار انسان تهیه شود و بر اساس آنها مدلی ارائه شود. مسئله اصلی این پژوهش، پرسش از عوامل مؤثر بر رفتار انسان در قالب یک مدل مفهومی از منظر علامه طباطبایی است. مطابق مدل نهایی عوامل بیرونیِ محیطی (معماری و جغرافیا) و اجتماعی (عادات و هنجارهای اجتماعی) در کنار عوامل درونی مانند ملکات نفس، مزاج، قوای نفس، وراثت بر ادراکات انسان اثرگذار است و تمام ادراکات و عوامل آن نیز ذیل سیطرۀ توجه نفس، منجر به اراده و صدور فعل می‌شوند. در پایان مقاله به‌عنوان نمونه به برخی از دلالت‌های آن در تبیین رفتار عموم افراد و خط‌مشیگذاری عمومی اشاره شده است.
